کتاب های بدون کلمه
اگر تا حالا دنیای کتاب های بدون کلمه را کشف نکرده اید وقتش شده که شروع کنید به کشف و شناخت این دنیا. کتاب های بدون کلمه به راستی گنجی هستند که در ایران نه نویسنده ها و تصویرگرها قدرش را دانسته اند نه ناشرها، والدین، معلم ها و هر کس دیگری که برای کودک کتاب انتخاب می کند. کتاب بدون کلمه دقیقا یک کتاب قصه گوست. اما قصه ای که با تصویر نوشته و با هزاران کلمه ی متفاوت خوانده می شود. کتاب های بی کلام روی قصه بنا می شوند بدون آنکه حتی یک کلمه در کتاب نوشته شود. این یک جادوی تصویر است که بدون کلمه قصه ای می سازد که به تعداد خوانندگانش خوانده می شود. بار قصه در این کتاب ها بر روی دوش تصویر است. تصویرهایی که می توانند آن قدر هیجان و طنز داشته باشند که خواننده را به دنبال خود بکشند. از آنجایی که در کتاب های بدون کلمه هیچ کلمه و جمله ای برای خواندن وجود ندارد کودکی که خواندن را یاد نگرفته است می تواند به تنهایی و مستقل از بزرگترها کتاب بخواند. کتاب های بدون کلمه با تخیل هر کودک خوانده می شوند. قصه ای که کودکان با یک کتاب بدون کلمه می سازند از یک کودک تا کودک دیگر فرق می کند. در نتیجه هیچ قصه ای شبیه هم نمی شود. قصه ای که این گونه ساخته می شود حتی با قصه ای که نویسنده و تصویرگر در نظر داشتند تفاوت می کند. کتاب های بدون کلمه مثل صفحه ی سفیدی هستند که کودکان خودشان قصه شان را می نویسند. کتاب های بدون کلمه چیزی بیشتر از تصاویر ساده ی آن هستند و خواندنش باعث پرورش قوه ی تخیل و باسواد شدن آن ها می شود. بعضی از کارکردهای کتاب های بدون کلمه عبارتند از:
ـ کتاب های بدون کلمه باعث گسترش دایره ی لغات و مهارت های زبانی کودکان می شود.
ـ کتاب های بدون کلمه باعث شکوفایی خلاقیت و مهارت های داستان گویی کودکان می شود. با این کتاب ها کودکان یاد می گیرند که ابتدا به قصه ای گوش و بعد آن را با کلمه های خودشان بازگو کنند. همچنین معنی توالی اتفاقات را یاد می گیرند.
ـ کتاب های بدون کلمه مهارت های استفاده از کتاب را به کودکان آموزش می دهد. مثلا کودکان می آموزند که کتاب را از راست به چپ ورق بزنند. تصاویر را صفحه به صفحه و از بالا به پایین نگاه کنند.
ـ کتاب های بدون کلمه باعث تعامل بیشتر والدین و کودک می شود. چنانچه والدین از تصاویر قصه بسازند از زبان پیچییده تری استفاده می کنند که به زبان آموزی کودکان کمک می کند.
ـ کتاب های بدون کلام تصاویر خیره کننده ای دارند. از آنجایی که کار قصه گویی در این کتاب ها به عهده ی تصاویر است تصاویر کتاب های بدون کلمه به دقت تصویرگری شده اند و جزئیاتی دارند که می توانند مدت ها توجه کودکان را جلب وآن ها را سرگرم کند.
به این ترتیب می شود به کتاب های بدون کلمه کتاب های همه کاره هم گفت. این جور کتاب ها نه فقط برای کودکان پیش دبستانی بلکه برای کودکان بزرگتر هم مفید هستند و می توانند به اندازه و شاید هم بیشتر از یک رمان کودک توجه کودکان را جلب کند. کودکانی که به مدرسه می روند می توانند از این کتاب ها به عنوان تمرینی برای نویسندگی استفاده کنند و قصه ی تصاویر را بگویند و به صورت عملی با چگونگی شروع قصه، طرح ، پایان بندی و ساختار جمله اشنا بشوند.
در سال ۲۰۱۲ دفتر بین اللملی کتاب برای نسل جوان به فکر راه اندازی یک کتابخانه در جزیره ای کوچک به اسم لامپدوسا در جنوب ایتالیا افتاد. اما نه کتابخانه ای شبیه کتابخانه های دیگر.این کتابخانه برای کودکانی که همراه خانواده ی پناهنده ی خود در این جزیزه نگه داری می شدند درنظر گرفته شده بود . هدف این بود که این کودکان که به زبان های مختلف حرف می زدند فرصت کتاب خواندن را از دست ندهند. کتاب های بدون کلمه به کودکانی که زبان های مختلف دارند می دهد امکان کتابخوانی می دهد و از آنجایی که زبان هنر یک زبان بین اللملی است می تواند اتحادی بیشتر از اتحادی که یک کتاب معمولی ایجاد می کند بین کودکان به وجود آورد.
معرفی یک کتاب بدون کلمه
یکی از تصویرگران کانادایی کتاب های بدون کلمه سیدنی اسمیت است که در سال ۲۰۱۸ به همراه جوآن شواترز جایزه ی پنجاه هزار دلاری بانک تیدی را برای کتاب شهر نزدیک دریاست دریافت کرد.
قبل از این کتاب، سیدنی اسمیت برای تصویرگری کتاب گل های کنار پیاده رو جایزه دریافت کرده بود. کتاب گل های کنار پیاده رو کتابی بدون متن است و درباره ی دختری است که با پدرش در خیابان راه می رود و موقعی که پدر حواسش نیست گل های کنار پیاده رو را جمع می کند تا به افرادی که در راه می بیند هدیه کند.
ناشر کتاب گل های کنار پیاده رو گراند وود است که انیمیشن زیبایی از کتاب ساخته است. برای دیدن این انیمیشن که حدودا سه دقیقه است روی لینک زیر کلیک کنید:
چرا کتاب های سیاه و سفید برای نوزادان مناسبند؟
آیا کتاب های سیاه و سفید توجه نوزادان را جلب می کند؟ جواب این است، بله نوزادان بیشتر از بزرگسالان جذب تصاویر سیاه و سفید می شوند. تحقیقات نشان می دهد که نوزادان قبل از تولد تفاوت نور و تاریکی را می دانند و به طرف اشکال و خطوط سفید و سیاه و خاکستری جذب می شوند.بعد از سیاه و سفید، قرمز از اولین رنگ هایی است که نوزاد نسبت به آن واکنش نشان می دهد. اگر قرمز روی زمینه سیاه و سفید باشد توجه کودک بیشتر جلب می شود . همانطور که بینایی نوزاد رشد می کندکتابی با خطوط ساده و اشکال پر رنگ باعث می شود بخشی از دنیا را به وضوح ببیند و روی خطوط منحنی و اشکال تمرکز کند.
